Czwarta odsłona cyklu międzynarodowych konferencji Fundacji Kulskich „The best way to predict the future is to create it” odbyła się 29 lipca 2021 roku. Kilkudziesięciu panelistów dyskutowało nad kluczowymi inicjatywami na rzecz wzmocnienia polskiego systemu ochrony zdrowia w warunkach pandemii i rzeczywistości postcovidowej. Wydarzenie odbyło się w studiu multimedialnym w hotelu SOFITEL Warsaw Victoria w formule hybrydowej.
Konferencja zorganizowana została przez Fundację Kulskich i Instytut Rozwoju Spraw Społecznych. Partnerem instytucjonalnym wydarzenia była Agencja Badań Medycznych. Honorowy patronad nad konferencją objęli Minister Zdrowia, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy.
Konferencję moderował Bartosz Kwiatek – dziennikarz Polsat News.
Nagrania z wszystkich paneli dostępne są na kanale YouTube Fundacji : pod linkiem bądź klikając na poniższe grafiki poszczególnych paneli.
Konferencję otworzyli Małgorzata Bogusz – Prezes Fundacji Kulskich oraz dr hab. Radosław Sierpiński – Prezes Agencji Badań Medycznych.
„Gdy w 2019 roku inaugurowaliśmy cykl naszych konferencji w Waszyngtonie, nikt nie spodziewał się, że w ciągu 2 lat nasze życie wywróci się do góry nogami w tak radykalnym tempie. Dla wielu z nas dzisiejsza konferencja to także jedna z pierwszych okazji do spotkania się „na żywo” w szerszym gronie przyjaciół i partnerów biznesowych, a także jedna z wciąż niewielu okazji do bezpośredniej dyskusji” – mówiła podczas otwarcia konferencji Małgorzata Bogusz, prezes Fundacji Kulskich, szefowa Instytutu Rozwoju Spraw Społecznych i członek Europejskiego Komitetu Członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w kadencji 2020-2025.
„Szanowni państwo, niezwykle miło mi jest współuczestniczyć w tej ważnej konferencji. Miło mi jest ją otworzyć i spotkać się z państwem w takiej hybrydowej formie. Spotkać znajome twarze, a przede wszystkim podyskutować o ważnych tematach. Myślę, że ten slogan, który otwiera tę dzisiejszą konferencję, mówiący o „Polskim Ładzie”, o środkach z KPO, przede wszystkim o istotnych dla sektora ochrony zdrowia kwstiach, to tak naprawdę inicjatywa nas wszystkich. Myślę, że to, że zdrowie znajduje się w priorytetach Unii Europejskiej, w priorytetach KPO, stanowi tak naprawdę przyczynę do dyskusji jak powinniśmy te pieniądze spożytkować” – tymi słowami rozpoczą swoje przemówienie dr hab. Radosław Sierpiński, Prezes Agencji Badań Medycznych.
„Trwająca pandemia unaoczniła konieczności efektywnego adresowania pozaepidemicznych potrzeb naszych pacjentów, które kumulują się w postaci tak zwanego długu zdrowotnego. Głęboko liczę na to, że wdrażane obecnie programy rządowe, takie jak Polski Ład, Krajowy Plan Odbudowy czy różnego rodzaju rozwiązania w zakresie polityki publicznej MZ, pozwolą w efektywny sposób zaadresować priorytetowe potrzeby sektora ochrony zdrowia” – tymi słowami minister zdrowia dr n. ekon. Adam Niedzielski zwrócił się do uczestników konferencji w liście odczytanym przez prezesa Agencji Badań Medycznych, dr hab. Radosława Sierpińskiego.
Wprowadzenie do pierwszego panelu dyskusyjnego wygłosił prof. Łukasz Szumowski.
W swojej prezentacji, były Minister Zdrowia, mówił, że „Covid jest jedną z takich sytuacji kryzysowych, która testuje nasz system, która pokazuje zarówno jego mocne, jak i słabe strony. Myślę, że w najbliższym czasie widząc te słabe strony będziemy na pewno je poprawiać. Oczywiście wiemy, że profilaktyka jest niezwykle istotna w perspektywie długoterminowej. Choroby cywilizacyjne, które są przyczyną umieralności, ale też powikłania leczenia, które są wbrew pozorom dosyć istotnym elementem utraty zdrowia i życia”.
Dyskusję w ramach pierwszego panelu otworzył prof. Adam Maciejczyk, Przewodniczący Zarządu Polskiego Towarzystwa Onkologicznego. W odniesieniu do kwestii onkologicznych pokreślał, że „efekt szybszego dostępu do opieki onkologicznej mógł być natychmiastowy i taki efekt odnotowaliśmy, ponieważ samo mierzenie dostępności do opieki onkologicznej spowodowało, że wszystkie poradnie przeorganizowały się i z dwóch miesięcy nagle zrobiło się dwa dni. Wystarczyło zacząć mierzyć, a postępy pojawiają się od razu. Tutaj pacjent akurat dostrzegł efekt, bardzo dla niego istotny.”
Z kolei Anna Goławska, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, w kontekście cyfryzacji mówiła, że „faktycznie Covid znacząco przyspieszył rozwój cyfryzacji w ochronie zdrowia. Wymusił na nas oraz na placówkach medycznych działanie, żebyśmy korzystali z tych cyfrowych rozwiązań. Co nas bardzo cieszy, bo Covid świetnie przeszkolił nas i zmusił do korzystania z tych narzędzi, które de facto już istniały (e-recepta, e-skierowanie), ale nie wszyscy byli do nich przekonani.”
„Pacjent onkologiczny to inne emocje. Tam chodzi o życie i kolejną szansę, którą wprowadza nowa technologia farmakologiczna, czasem bardzo droga. Nie chcę wchodzić w te niuanse, bo nie mi decydować, komu dać i przedłużyć tę szansę, a komu powiedzieć: „Niestety, stoję przed murem, niczego więcej zrobić nie możemy”. Pacjent kardiologiczny jest teoretycznie w lepszej sytuacji, bo jego terapie są na dzień dzisiejszy dużo tańsze, ale jednocześnie skala tych terapii powoduje, że to są ogromne pieniądze z budżetu państwa i rozumiem ten dylemat rządzących „– stwierdził Kierownik Kliniki Kardiologii Inwazyjnej CSK MSWiA, prof. Robert Gil.
Dr Tomasz Latos, Przewodniczący Komisji Zdrowia Sejmu RP mówił: „Oczywiście tutaj ta sprawa jest wieloelementowa i prawda jest też tak, że możemy tworzyć znakomite programy telewizyjne, czy ogólnie zdrowotne, tylko musi ktoś, tak jak musi ktoś chcieć skorzystać z tych programów prozdrowotnych, to musi ktoś również obejrzeć ten program w telewizji, więc te programy, które są niezwykle ważne i potrzebne, ale jest takie niebezpieczeństwo, że ich oglądalność niestety nie będzie wysoka.”
Panel II swoim wystąpieniem otworzył Piotr Patkowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów oraz Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych. Minister Patkowski nawiązywał do środków finansowych na ochornę zdrowia, jakie znajdują się w Krajowym Planie Odbudowy: „Krajowy Plan Odbudowy oczywiście będzie w najbliższych latach bardzo ważnym elementem, natomiast nie możemy popadać w taką retorykę przedkładając wydatki z KPO ponad miliardy złotych, które idą z pieniędzy centralnych, a tak naprawdę ze składek Polaków na ochronę służby zdrowia. Przez to możemy doprowadzić do niewłaściwej tezy dotyczącej tego, że Unia Europejska finansuje nam ochronę zdrowia. Oczywiście, te pieniądze są bardzo dla nas potrzebne, natomiast one będą uzupełnieniem, a nie głównym elementem finansowania tego, co dzieje się w publicznej służbie zdrowia.”
Małgorzata Gałązka-Sobotka, Zastępca Przewodniczącego Rady Narodowego Funduszu Zdrowia pokreślała, że „przed nami wielki polityczno-zarządczy egzamin. Jak dobrze ulokować te środki, jak dobrze pokierować tymi wielkimi planami inwestycyjnymi tak, aby nie stracić z widoku głównego bohatera, jakim jest pacjent. Wydaje się, że konieczne jest zastosowanie sprawdzonych rozwiązań, stricte związanych z zarządzaniem projektami.”
„Także myślę, że u nas dużym problemem jest to, że nie ocenia się faktów w oparciu o konkretne analizy. Nie mówi się o konkretnych rozwiązaniach licząc coś, symulując, tylko się robi pewne życzeniowe rozwiązania i one niestety nie funkcjonują”- tak podsumowała swoją wypowiedź Prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska” – Irena Rej.
Bogna Cichowska-Duma, Dyrektor Generalny INFARMA mówiła, że „wszyscy powinniśmy się teraz skupić na odrabianiu tych zaległości i na spłaceniu tego długu zdrowotnego. Temu służą krajowe ramy odbudowy i w tym będą nas wspierać te dodatkowe środki z Unii Europejskiej, bo przyznaję rację moim przedmówcom. Musimy cały czas pamiętać, że finansowanie służby zdrowia jest z naszych składek, składek obywateli, składek przyszłych pacjentów. Z tego głównie utrzymuje się NFZ i z tego opłacane są nasze świadczenia.”
Grzegorz Rychwalski, Wiceprezes Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego: „przykład pandemii pokazał jak Europa jest bardzo zależna od swoich dostawców z dalekiej Azji. Dlatego cała Europa zdecydowała, że trzeba wzmocnić już istniejący i stworzyć nowe warunki do lokowania przemysłu farmaceutycznego w państwach członkowskich Unii Europejskiej. To były podwaliny całego KPO z zakresu branży farmaceutycznej.”
Z kolei Jakub Baran, Prezes Polskiego Banku Komórek Macierzystych (PBKM), ostrzegał, że „pandemia jest. I to co się dzieje teraz np. w Katalonii, gdzie jest dramatyczna sytuacja w szpitalach, wskazuje na to, że mimo bardzo wysokiego poziomu szczepień w Hiszpanii, sytuacja jest trudna i pogarsza się. Izrael, który jest w czołówce absolutnie wszystkiego, wprowadza obecnie kolejne restrykcje, więc myślę, że w tym kontekście nie powinniśmy przyjmować, że pandemii nie ma. Pandemia jeszcze wróci, pytanie tylko z jaką siłą.”
Panel III wystąpieniem otworzył Maciej Miłkowski – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia.
Minister Miłkowski mówił, że „meliśmy ostatnio policy paper przygotowane jeszcze przez poprzedni rząd, pana ministra Zembalę. Mieliśmy policy paper dla ochrony zdrowia na lata 2014-2020. Także zbliżamy się do kolejnego okresu planowania, to jest 2021-2030 i w tym zakresie właśnie Ministerstwo Zdrowia ogłosiło kolejny raport strategiczny: „Zdrowa przyszłość, ramy strategiczne dla polskiego systemu ochrony zdrowia” na najbliższe lata, do roku 2030, gdzie ten dokument strategiczny jest polityką publiczną, która jest zgodna z ustawą o prowadzeniu polityki rozwoju z 2006 roku i stanowi taką politykę sektorową i w tym kierunku będziemy całą politykę zdrowotną prowadzili, ukierunkowaną właśnie na te podstawowe elementy.”
Prof. Teresa Jackowska, Konsultant Krajowa w Dziedzinie Pediatrii, pokreślała: „wiemy dokładnie jak wzrosła liczba przypadków u dzieci i dorosłych osób otyłych, ale taką profilaktyką, która jest najszybciej widoczna i najbardziej policzalna. To jest jednak profilaktyka związana ze szczepieniami i myślę, że w tym okresie, w dobie pandemii na świecie i Polsce choroby coronavisurowej, nikogo nie musimy już przekonywać. Mówię „my” z punktu widzenia osób, które od wielu lat zajmowały się chorobami zakaźnymi, to pediatrzy i osoby, które mają specjalizację w chorobach zakaźnych u dorosłych.”
Prof. Adam Maciejczyk pokreślał istotę lekarzy pediatrów: „bardzo dobrze, że pediatrzy się angażują. Lekarz rodzinny ma nadzorowa.ć ten proces w ramach grupy osób, które nadzoruje. Bardzo dobrze by było, gdyby już od samego początku tego uczyć, nie tylko na uniwersytetach, tu mamy przedstawiciela ważnego uniwersytetu we Wrocławiu, ale też od podstawówki, by dzieci były wyedukowane.”
Prof. Brygida Kwiatkowska, Konsultant Krajowa w Dziedzinie Reumatologii, mówiła z perspektywy swojej specjalizacji: „rzeczywiście tak jest i ta reumatologia jest traktowana i wiązana z osobami starszymi. WLiczona jakby w naturalny proces starzenia się, a zapominamy o całej grupie schorzeń zapalnych, które począwszy już od dzieciństwa, gdzie mamy młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów poprzez choroby zapalne, których przedział i szczyt zachorowań jest między 20 a 50 rokiem życia. Więc to zupełnie młode osoby.”
Prof. Monika Adamczyk-Sowa, Prezes-elekt Sekcji Stwardnienia Rozsianego i Neuroimmunologii Polskiego Towrzysta Onkologicznego, pokreślała, że „choroby osób starszych doprowadzą do znacznego obciążenia, jeżeli chodzi o budżet właśnie dedykowany dla ochrony zdrowia, ze względu na to, że te osoby, o które jeśli wcześniej nie zadbamy, czy nieodpowiednio poprowadzimy, będą generować duże koszty społeczne. Angażując osoby pracujące, aktywne zawodowo do swojej opieki, ale również obciążając system w postaci konieczności objęcia opieką instytucjonalną.”
„Najpierw wróćmy do liczb. Państwo mówiliście o kilku, kilkunastu osobach umierających codziennie. Ja państwu chcę przypomnieć, że w ubiegłym roku liczba zgonów w Polsce wzrosła po raz pierwszy i to wzrosła dramatycznie. […] . Kilkaset osób codziennie, kobiet i mężczyzn, umiera codziennie z powodu chorób układu sercowo- naczyniowego. Po raz pierwszy od kilkunastu lat widzimy wyraźny wzrost na przestrzeni ostatnich kilku lat, więc coś jest nie tak” – mówił prof. Piotr Ponikowski, Rektor Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Prof. Marcin Grabowski, Kierownik Oddziału Elektrokardiologii Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medczynego, mówił ze swojej perspektywy: „my byliśmy w sumie przygotowani na większą skalę problemu i szczęśliwie, przynajmniej z własnego doświadczenia, nie obserwujemy tak dużo tych ciężkich przebiegów pocovidowych powikłań kardiologicznych, ale ten dług, który zaciągnęliśmy to przede wszystkim problem z opóźnieniem przewlekle leczonych pacjentów kardiologicznych.”
Prof. Adam Antczak, Prorektor ds. Klinicznych i Zarządzania Nauką Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc podkreślał, że „większość pacjentów po Covidzie to są pacjenci, którzy wymagają pewnego rodzaju fizjoterapii. Nazwijmy ją pocovidowej, albo pulmonologicznej jeżeli to dotyczy głównie płuc.”
Anna Janiczek, Prezes Zarządu PZU Zdrowie SA: „potwierdzam te wszystkie obserwacje, a właściwie wyniki badań tego długu, gdzie mówimy wprost. Ta śmiertelność nam wzrosła i to właśnie nie w tych chorobach onkologicznych, bo tam jest kilkuprocentowy przyrost rok do roku, ale właśnie w kardiologii, pulmonologii.”
Jakub Adamski, Dyrektor Departamentu Strategii i Działań Systemowych w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta, pokreślał rolę Rzecznika Praw Pacjenta. Mówił: „Rzecznik Praw Pacjenta nie działa tylko w sprawach indywidualnych, ale też tam gdzie zostają naruszone zbiorowe prawa pacjenta, czyli również w zakresie dostępu do świadczeń. Te wszystkie sytuacje przekładają się na realną pomoc dla pacjentów, którzy faktycznie w zeszłym roku znaleźli się w trudnej, zupełnie nowej sytuacji.”
Dr n. med. Roman Topór-Mądry, Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, mówił „że są województwa, które bardzo skorzystały zdrowotnie. Województwo pomorskie jest takim wspaniałym przykładem, gdzie to zdrowie w ciągu 30 lat udało się podnieść znacząco, natomiast województwie łódzkim tylko w niewielkim stopniu. To też są wnioski dla nas. Teraz zastanawiamy się co zrobić intensywnie, żeby jeszcze dodatkowo te skutki ostatniego roku zniwelować.”
Panel V wystąpieniem rozpoczął dr hab. Radosław Sierpiński: „frakcjonowanie osocza, temat o którym chcę powiedzieć najmocniej, jest sprawą, o której mówimy w Polsce od przynajmniej 10 lat. Od kilkudziesięciu lat borykamy się z problemem niedoboru osocza, problemem uzależnienia się od podmiotów trzecich i jesteśmy już bliscy, żeby ten temat skutecznie zaadresować. Mam nadzieję, w najbliższych miesiącach oduzależnić się od podmiotów trzecich i ten impas przerwać.”
Płk lek. mgr. farm. Tadeusz Nierebiński, Główny Inspektor Sanitarny Wojska Polskiego, mówił o zależności wojskowej i cywilnej służby zdrowia: „nie ma wojskowej służby zdrowia bez państwowej służby zdrowia. Po prostu są to dwa zazębiające się systemy. To co osiąga cywilna służba zdrowia, osiąga również wojskowa służba zdrowia.”
Prof. Robert Gil, podkreśał, że „powinien być odbudowany prestiż, rola epidemiologia klinicznego, szpitalnego. Bo on powinien służyć nam radą w takich właśnie sytuacjach. Takich ludzi jest bardzo mało w Polsce i to straszna szkoda.”
Maarten Van Baelen, Dyrektor Wykonawczy PPTA, odniósł się do występienia prezesa Sierpińskiego: „tak jak powiedział Pan Profesor Sierpiński w pierwszym wystąpieniu – bardzo mocno uzależnieni byliśmy od państw trzecich – głównie od Stanów Zjednoczonych – gdzie ze względu na wprowadzone obostrzenia sanitarne dostępność tych materiałów znacznie spadła – o dwadzieścia-kilka procent w ujęciu globalnym. Obecnie generuje to także problemy związane z zaopatrzeniem i generuje ograniczenia w produkcji PDMP.”
„Ja myślę, że przede wszystkim, jeśli myślimy o fabryce frakcjonowania osocza i zajęciu się tą sprawą to należy powiedzieć – wreszcie. Właściwie taka jest najlepsza puenta do decyzji Pana Premiera za którą jestem bardzo wdzięczny. Powiem wprost, odkąd tylko jestem w Sejmie – a jestem tu lat 16 – to wielokrotnie o tym temacie się mówiło, wielokrotnie sygnalizowano potrzebę by tą tematyką zająć się w takim sposób, by Polska była w tym obszarze całkowicie samodzielna i niezależna” – mówił dr Tomasz Latos.
Krzysztof Kopeć, Prezes Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego kontynuwał myśl posła Latosa: „dobrze jest mieć swój przemysł, czy swoją fabrykę frakcjonowania osocza po to, aby mieć pewną niezależność. Tę niezależność, tę odporność buduje się tworzyć taką fabrykę i ta fabryka to nie jest tylko miejsce gdzie produkujemy jeden konkretny lek. To są setki ludzi. To jest małe miasteczko, gdzie są laboratoria, gdzie jest linia produkcyjna, gdzie trzeba zebrać preparaty krwiopochodne i dopiero z nich produkować.”
Dr Anna Kowalczuk, Dyrektor Narodowego Instytutu Leków, pokreślała, że „na pewno powinniśmy wysnuć wnioski, uczyć się na błędach. Natomiast z całą pewnością istnieje duża dawka nieprzewidywalności tego, co może się zadziać, co jest jeszcze przed nami. Zoonozy, wirusy, bakterie, to są bardzo sprytne organizmy. Mutują, zmieniają się, także wydaje mi się jak z dopingiem i anty-dopingiem, troszkę możemy być krok za tymi maleństwami.”
„To jest chyba największa rzecz, jakiej się nauczyliśmy w tej pandemii, mianowicie to bezprecedensowe partnerstwo, współpraca wskazująca jak istotna jest ta współpraca pośród wszystkich interesariuszy w dziedzinie ochrony zdrowia, szczególnie w sytuacjach kryzysowych” – mówił Dimitri Gitas, Dyrektor Zarządzający MSD Polska.
Z kolei dr Edyta Bielak-Jomaa, Warsaw New Tech University Foundation, podkreślała wagę zaufania: „musimy pamiętać, że to co jest niezwykle istotne i co też już padało dzisiaj podczas dzisiejszego spotkania, to jest potrzeba budowania zaufania. Wzajemnego zaufania nie tylko interesariuszy na rynku powiedzmy usług medycznych, czyli polityków, przedsiębiorców, sfery tzw. medyków, czyli zawodów medycznych, ale również zaufania w relacjach pacjent-rodzina.”
Dr Jarosław Oleszczuk, Członek Rady Nadzorczej Genomtec mówił: „pandemia pokazała nam, że profilaktyka zdrowotna jako taka jest mimo wszystko dużo skuteczniejsza niż medycyna naprawcza. Jednym z wniosków, jaki życzyłbym sobie, żeby świat wyciągnął to dużo większy nacisk na zdrowy tryb życia, na profilaktykę, dużo większe inwestycje z tym związane, bo to myślę, że znacząco zmniejszyło by wpływ Covidu, czy innych chorób, już nie mówię o chorobach przewlekłych, gdzie to połączenie jest dużo większe.”
„Odpowiadając też na pytanie Pana Redaktora, czy jesteśmy w stanie się przygotować. Tak, pod warunkiem, że wyciągniemy wnioski z doświadczeń i na nich będziemy budować swoje strategie, krótkookresowe w tej chwili, na dziś trudno mówić jeszcze i przewidywać projekcje na 12 miesięcy plus, a z reguły buduje się te strategie w okresie dłuższym, także musimy myśleć o końcu roku i dopiero weryfikować te strategie” – stwierdził Wojciech Miedziński, Prezes Zarządu ARP Leasing Spółka z o.o. (w zastępstwie Mateusza Bergera).
Michał Kuczmierowski, Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, mówił: „co tutaj chwilę wcześniej wpadło, jednym z takich bardzo ważnych obszarów, który wymaga absolutnej koordynacji, to jest wiedza, to jest informacja o zasobach. Wiedza, informacja o tym co jest w naszych dyspozycjach i umiejętne zarządzanie tym. Jest to jeden z tych obszarów, które właśnie jako Agencja również rozwijamy. Mamy takie kompetencje w zakresie właśnie informatyki.”
„Musimy jednak pamiętać o tym, że potrzebny jest też trzeci sektor, czyli społeczeństwo obywatelskie. Ja mam przyjemność ten trzeci sektor reprezentować jako prezes Fundacji Kulskich, jako prezes Instytutu Rozwoju Spraw Społecznych. Chciałam Państwu serdecznie podziękować. Pamiętajcie, że rola sektora społecznego, to rola do tego, aby budować platformę. Taką platformę mam nadzieję, że udało się zbudować dzisiaj, mam nadzieję, że ta dyskusja nie jest pierwszą. To była czwarta edycja tej konferencji, przed nami kolejne” – tymi słowami konferencję podsumowała Prezez Fundacji Kulskich – Małgorzata Bogusz.
